Zdrowie to skarb - wywiad z dr Stefanem Smajdą, specjalistą w dziedzinie uroginekologii

Dr Stefan Smajda, uroginekolog

Witam Pana serdecznie i dziękuję, że zgodził się Pan na udzielenie tego wywiadu. Trafiłam do Pana gabinetu trochę przez przypadek i od razu przykuło moją uwagę brzmiące po polsku nazwisko. Jak to się stało, że znalazł się Pan w Belgii?

Urodziłem się w Belgii. Mój tato był Polakiem, a mama – Belgijką. Moi rodzice spotkali się w czasie II wojny św., kiedy to mój tata wyzwalał północną Belgię z armią gen. Maczka. Potem, wypełniając swój żołnierski obowiązek, poszedł dalej, aż do Niemiec, by walczyć z wrogiem. Przez cały ten czas utrzymywał listowy kontakt z moją mamą. Wrócił do Belgii już po wojnie i w 1948 r. moi rodzice pobrali się, a następnie zamieszkali w Brukseli. Niestety, były to zupełnie inne czasy i wówczas nie było dobrze widziane posługiwanie się innym językiem niż kraju zamieszkania. Mówię więc po francusku, flamandzku, angielsku i tylko trochę po polsku, nad czym szczerze ubolewam.

Jak często bywa Pan w Polsce? Czy są to podróże raczej zawodowe czy prywatne?

Do Polski zacząłem jeździć regularnie od lat 90-tych. Od tego czasu odwiedzam kuzynów i zwiedzam ten piękny kraj. Miałem okazję być m.in. w Krakowie, Zakopanem, Częstochowie, Wieliczce, Sandomierzu, Kazimierzu Dolnym i Łodzi. W 2002 r., na kongresie medycznym w Barcelonie, spotkałem polskiego profesora z Lublina, Tomasza Rechbergera, który przeprowadza w Polsce operacje związane z nietrzymaniem moczu taką samą techniką jak ja. I tak zaczęła się moja współpraca z polskimi ginekologami. W 2005 r. zostałem zaproszony na kongres w Lublinie, gdzie miałem okazję zaprezentować kolegom po fachu najnowsze techniki operacyjne stosowane w uroginekologii związane z problemem nietrzymania moczu. Miałem też przyjemność współpracować z prof. Malinowskim z Łodzi, prowadzić wykłady w Polsce i wygłosić przemowę na kongresie w Warszawie dotyczącą ginekologicznej chirurgii estetycznej. W maju 2017 r. zawitałem ponownie do Polski w związku z organizowanym tam kolejnym kongresem ginekologicznym i szczerze powiem, że bardzo się ucieszyłem na myśl o tym wyjeździe.

Wiele kobiet nie bardzo lubi chodzić do ginekologa. Jak Pan ocenia świadomość kobiet w Belgii dotyczącą regularnych wizyt u ginekologa i co znaczy w tym wypadku „regularność”?

Pracuję jako ginekolog od 1983 r. i muszę przyznać, że świadomość kobiet w Belgii dotycząca konieczności regularnych wizyt u ginekologa jest wysoka, a nawet dostrzegam tendencję wzrostową w porównaniu z poprzednimi latami. Regularność oznacza standardową wizytę raz w roku, oczywiście przy założeniu, że nie pojawiają się żadne dolegliwości, które wymagają częstszych konsultacji.

Które grupy kobiet powinny przeprowadzać badania profilaktyczne częściej niż inne?

Ponieważ czynniki genetyczne odgrywają istotną rolę, te kobiety, w których rodzinie ktoś chorował na raka, powinny badać się częściej. Myślę tu o raku piersi i szyjki macicy. Kobiety z tzw. „grupy ryzyka” powinny regularnie poddawać się mammografii i USG.

W jakim wieku po raz pierwszy powinny zgłosić się do ginekologa nastolatki?

Przyjmuje się, że między 16-18 rokiem życia. Często matki przyprowadzają swoje córki mające problemy z menstruacją bądź żeby zaszczepić córkę przeciwko rakowi szyjki macicy. Kolejnym powodem wizyt jest oczywiście zapobieganie niechcianej ciąży, a co za tym idzie konsultacja dotycząca wyboru najlepszej metody antykoncepcyjnej.

Mówiąc o młodych dziewczynach, od razu nasuwa mi się kolejne pytanie. Jakie środki zapobiegania ciąży poleca Pan właśnie młodym dziewczynom?

Największą popularnością cieszą się tabletki antykoncepcyjne. Na drugim miejscu plasują się plastry. Są też oczywiście inne metody, jak chociażby pierścień antykoncepcyjny, ale młode dziewczęta nie wybierają go zbyt często.

Ginekologia to dziedzina medycyny zajmująca się zarówno profilaktyką, jak i leczeniem chorób układu płciowego. Jaka jest Pańska specjalizacja?

Jestem specjalistą w dziedzinie uroginekologii, co znaczy, że zajmuję się schorzeniami dolnych dróg moczowych kobiet, w tym nietrzymaniem moczu występującym z lub bez towarzyszącego obniżenia ścian pochwy i krocza, a co za tym idzie przeprowadzam także operacje estetyczne narządów płciowych. W tym zakresie odbyłem stosowne szkolenia w USA, Australii, Szwecji i Anglii.

Mówiąc o nietrzymaniu moczu, problemie dość wstydliwym, trzeba przyznać, że według szacunków ok. 30 % kobiet po 30. roku życia boryka się z tą dolegliwością, a z wiekiem ten odsetek wzrasta. Bezwiedny wyciek moczu jest spowodowany często urodzeniem siłami natury dziecka o wadze ok. 4 kg, ale też wysiłkiem fizycznym. Czy czymś jeszcze? I na czym polega usunięcie problemu?

Nietrzymanie moczu to częsta przypadłość i dotyczy nie tylko starszych kobiet. Ważną rolę odgrywa tu czynnik rasowy. Zdecydowanie bardziej narażone są na tę dolegliwość kobiety białej rasy niż Afrykanki czy Azjatki. Poza tym trzeba pamiętać, że problem może się pojawić również u młodych dziewcząt i kobiet, które zbyt intensywnie ćwiczą w klubie fitness. Do czynników zwiększających ryzyko nietrzymania moczu należy również dodać palenie tytoniu i poród kleszczowy. Dolegliwość z czasem staje się uciążliwa, gdyż niewielki, niekontrolowany wyciek moczu może się pojawić nawet przy kichaniu, kasłaniu czy śmiechu. Na szczęście są sposoby na rozwiązanie tego problemu. Czasami wystarczy udać się do fizjoterapeuty, który zaleci właściwe ćwiczenia. W innych przypadkach trzeba przeprowadzić operację lub zabieg laserowy. Ten ostatni stosuje się u starszych kobiet, bowiem problem nietrzymania moczu pojawia się często po menopauzie, kiedy gwałtownie maleje poziom estrogenu.

Gdzie kobiety cierpiące na tego typu przypadłość mogą znaleźć Pana gabinet?

Pracuję zarówno w szpitalu Edith Cavell, jak i w gabinecie w Waterloo i Anderlechcie.

Porozmawiajmy teraz o niepłodności, która jest bolączką wielu par. Statystyki są nieubłagane – szacuje się, iż nawet 15% par boryka się z problemem poczęcia pierwszego lub kolejnego dziecka. Jakie czynniki utrudniają zajście w ciążę? I co zrobić, gdy problem już się pojawi?

Do takich czynników należą wszelkie infekcje ginekologiczne, w szczególności choroby przenoszone drogą płciową, a także wszelkie anomalie w budowie organów płciowych. Nie bez znaczenia jest też wiek. Nie jest tajemnicą, że zdolności reprodukcyjne maleją z wiekiem. Gdy pojawi się problem z zajściem w ciążę, trzeba przeprowadzić szereg badań mających na celu zdefiniowanie przyczyn. Dotyczy to nie tylko kobiet, ale i ich partnerów, bowiem należy również sprawdzić w laboratorium żywotność spermy. Najtrudniejszym przypadkiem są tzw. nieokreślone przyczyny niepłodności, czyli takie, na które medycyna nie zna odpowiedzi. W pozostałych można podać tabletki hormonalne lub przeprowadzić in vitro.

Gdzie w Belgii mogą szukać pomocy kobiety mające problem z zajściem w ciążę?

Kobiety mające problem z zajściem w ciążę powinny udać się do jednego z centrum leczenia niepłodności. W każdej prowincji znajduje się jedno takie centrum, którym jest zazwyczaj szpital uniwersytecki. Do najbardziej znanych należą oczywiście: szpital Saint-Luc i szpital w Leuven.